Grammatica van de fantasie

Introductie in de kunst van verhalen verzinnen

Rodari, Gianni | Hardback | 23-12-2022 | 9789490139308

‘Een zeldzame parel’,’Een juweeltje’,’Een prachtige verkenning van de wereld van verbeelding en creativiteit’ zijn enkele reacties van lezers op dit boek dat wereldwijd – en nu ook in het Nederlands – vertaald is.

Gianni Rodari, de belangrijkste en meest geliefde Italiaanse kinderboekenschrijver van de vorige eeuw, deelt in dit inspirerende boek zijn trucjes om woorden en beelden in beweging te zetten. Al lezend word je overrompeld door de rijkdom en het enthousiasme van zijn denkbeelden over fantasie en verhalen. Hij laat zien hoe vanuit een woord of beeld, of ogenschijnlijk niet verwante woorden, verhalen kunnen ontstaan. Hoe je kunt variëren op bekende verhalen en hoe je de ‘wat zou er gebeuren als…’-vraag kunt uitbuiten. Zijn aanpak is erop gericht de creativiteit van kinderen te voeden en hun zelfstandigheid en vrijheid in denken te bevorderen. In een levendige stijl beschrijft hij vele voorbeelden uit de (school)praktijk die hij koppelt aan zijn grote belezenheid op een veelheid van terreinen in wetenschap en kunst. Hij toont hoe de kinderfantasie ons helpt de werkelijkheid met nieuwe ogen te bekijken. Het grote respect voor de verbeelding van kinderen en het plezier om deze te stimuleren werken zo aanstekelijk dat de lezer – leerkrachten, opvoeders en verhalenvertellers – meteen aan de slag wil om met kinderen verhalen te gaan maken.

De Italiaanse kinderboekenschrijver Gianni Rodari (1920-1980) ontving in 1970 de Hans Christian Andersen-Award (ook wel de Nobelprijs voor jeugdliteratuur genoemd) voor zijn hele oeuvre. Deze tweejaarlijkse prijs is ingesteld door de International Board on Books for Young People, IBBY. Al vroeg in zijn schrijverscarrière vonden zijn jeugdboeken en kinderpoëzie een enthousiast publiek, ook buiten Italië. Zijn fantasierijke boeken blijven tot op de dag van vandaag geliefd over de hele wereld. Ook de Grammatica van de fantasie, zijn enige boek voor volwassenen naast zijn journalistieke werk, kent nog steeds nieuwe vertalingen en herdrukken. Dit is een duidelijk bewijs van de status ‘klassieker’ die het boek intussen heeft bereikt.

Enkele citaten uit het boek:
‘Alle mogelijkheden van het woord moeten voor iedereen beschikbaar zijn.’

‘Het plezier van de kinderen is het doel.’

‘In elke fout ligt de potentie van een verhaal verborgen.’

‘Als wij mensen willen leren denken, dan moeten we ze eerst leren verzinnen.’

‘Kinderen vinden het fijn om problemen aan te pakken die groter zijn dan zijzelf. Dat is de enige methode die zij hebben om te groeien. En daar is geen twijfel over: zij willen vooral groeien.’

‘En vertel mij niet dat het beter is om van glas ramen te maken en van chocola paaseieren in plaats van verhalen. Meer nog dan anders gaat in dit soort verhalen de fantasie als een schommel heen en weer tussen realiteit en de verbeelding. Ik denk dat dit heel nuttig is, onmisbaar zelfs, om tot de essentie van de werkelijkheid te komen en om deze te hervormen.’

‘Verhalen en sprookjes, bestaand of verzonnen, zijn niet “alles” wat een kind nodig heeft. […] Ze zijn juist nodig omdat ze op het eerste gezicht nergens toe dienen, net als poëzie en muziek, theater en sport. Ze helpen de hele mens.’

‘De beslissende kennismaking tussen kinderen en boeken vindt plaats in de schoolbanken. Als die ontmoeting plaatsvindt in een creatieve situatie, waar het leven telt en niet het oefenen, dan zal er die smaak, die zin in lezen ontstaan.’